Taɣuri n tezlit n Zedek Mouloud: Targit taqbaylit neɣ tilawt i d-ibanen

Yuɣal-d unaẓur Zeddak Mulud s umaynut nniḍen ideg i d-yuwwi asentel n Tmurt Taqbaylit d wamek i tt-yessaram ad tili. S uzwel n “Targit taqbaylit”, yessels-as i tezlit-a aẓawan afessas d yimeslayen icebḥen, yeččuren d asirem d tmuɣli izaden i yal Azwaw.

Neɛreḍ dɣa ad as-neg taɣuri (lecture) tafessast, s kra n usegzi (explication), hata wayen i d-yeddan deg-s:

Akka-agi i kem-bɣiɣ

Ɣas ur am-ḥeddreɣ ara

Akka i kem-ttwaliɣ

Di targit-iw,  di tnafa

Akka ara tezɣezɣeḍ

Di lxir ad tidireḍ

Am wass-agi di lehna

Akka ara tuɣaleḍ

Akka ara tcebḥeḍ

Mačči akken i kem-bɣan kra

Di tazwara, yessur (isexleḍ) Zeddak Mulud asirem d layas mi d-yefka tamuɣli n yimal yenna: « Ɣas ur am-ḥeddreɣ ara ». Am win i d-yennan ɣezzif ubrid n umennuɣ, tifrat n taluft-nneɣ mačči deg xemsa neɣ mraw n yiseggasen ara d-ilint. Syin, ikemmel deg usenɛet n targit-is ɣef wamek yettwali Tamurt Taqbaylit n uzekka, di tneflit (développement) d usenseb (officialisation) n teqbaylit di yal aḥric. D ayen i nezmer ad nwali ula deg umedya n tugniwin i d-yettɛeddayen deg uklip.

D asirem n unaẓur ɣef wamek yebɣa ad tuɣal Tmurt Taqbaylit, imi wiyeḍ, “kra”-nni, mačči kan rwin tigemmi-s tadelsant, maca rnan ula d tagmat i d-yeḍḥan senninet.

Kullci iseggem

Yal taɣawsa deg umkan-is

Am wakken ara tt-yexdem

Uḥeddad i yiman-is

Abrurez, tezdeg

Tizzegzewt, aǧuǧǧeg

D lǧennet s timmad-is

Lḥal d asdegdeg

Aman d aregreg

Afrux irked lεecc-is

Tamurt Taqbaylit n uzekka telha daɣ akken i tt-iwala unaẓur di tseddart tis snat. Anaẓur dima yettwali imal s tmuɣli yemgaraden. Iwessef-itt-id ihi Zeddak Mulud d tamsunt (lǧennet) meskud tuɣal-d akken i tt-bɣan tarwa-s. Daɣen, deg ufyir aneggaru n tseddart, nezmer ad nefhem afrux-nni d Aqbayli, akken yecna yakan di tezlit “Afrux” i d-isuffeɣ di 2012 « Lxux d remman/ Cilmum d rriḥan/ Ad tgeḍ lɛecc-ik/ Mi k-iban umkan/ Kullec ad aɣ-iban/ Ad ngerrez ay afrux ».

Win i d-irzan ɣur-m

Mi iruḥ ad yeǧǧ din ul-is

Win imuqlen deg-m

Ad yejq ad yeldi yimi-s

Tilelli d tmussni

Tagmat, leqder, tayri

Yal wa yeẓra izerfan-is

Ɣer sdat tikli

Ɣef tafat anadi

Tinnuzɣa isεeb ccɣel-is

Ma tettwabna Tmurt Taqbaylit, yeẓra unaẓur ad taf iman-is ula deg uḥric n tmerrit m’ara d-rezzun ɣur-s si tal tiɣmert n umaḍal. Ugar n tlelli i yellan deg yidammen, Taqbaylit n uzekka isarem-itt mmi-s n At Xelfun d tin yefkan azal i tmussni, tagmat, aqader d tayri imi d widak-nni i d tafat n yal agdud.

Arrac tiḥdayin

Uwwin abrid s usfirec

Timdinin tudrin

win i tent-izedɣen ad yettḥennec

Tasertit n talwit

D teɣdemt tuɣdimt

Akked uɣerbaz i usiḥrec

Tira s temεemmrit

D tagi i d taqbaylit

Mačči s teεrabt n Qurayc

Yezzi-d Zeddak Mulud di tseddart-a tis kuẓ ɣer warrac d teḥdayin Iqbayliyen ara yezdin tudert n tayri di Tmurt-nsen. Abeɛda m’ara d-cbunt temdinin-is tid n tmura yuẓan ass-a. Yessukk-d unaẓur-a amḥaddi awal ɣef teɣdemt akked uɣerbaz, akken icennu fell-as tal tikkelt yuɣ lḥal. Daymi yuɣal iwekked-d axemmem-is mi d-yenna ala s tira n temɛemmert i tezmer ad teslek tutlayt taqbaylit, di lawan aseɛreb yettaɣ iẓuran.

Ad tgerrez tmetti

Ad tgerrzeḍ a Tamurt

Mačči d awezɣi

Yufa ugdud tasarut

Ala asirem

I izemren i lhemm

Yes-s i tetteldi tewwurt

Ma yeččur yilem

Tirrugza ad teḥkem

Ḥsu rrbeḥ ur ifut

Di taggara n tezlit, yerna asirem i usirem mi d-yenna ur yelli d awezɣi ad d-tuɣal targit-a d tilawt. Tafyirt-a icebḥen weḥd-s « Ala asirem i izemren i lhemm » teqqar-d ɣef yizen d wazal n tezlit-a i d-isuffeɣ Zeddak Mulud di yiwet n tallit weɛrit ɣef Tmurt Taqbaylit. Imi tiṭ-is tezga i ɣur-s d wid i tt-izedɣen, yuwwi-asen-d amaynut-a yerna yesken-asen-d iswi i ilaq ad neyycen akken ad tbedd Tmurt Taqbaylit.

D tikti-a ihi i d-yuwwi bab n “Taqbaylit-nni” di tezlit-a tamaynut n ctember 2021. War ma yebder-d tasertit ideg mgaradent tmuɣliwin n Yiqbayliyen, Zeddak Mulud yebder-d deg umaynut-a Tamurt Taqbaylit, imi mačči kan ttalasen merra deg-s, maca ilaq ad dakklen akken ad tgerrez.

Zeddak Mulud yebɣa afara (progrès) maca werǧin yesserba taɛeryanit (nudisme) n kra n tmura n Turuft (Lurup) d Tmerka (Marikan), am wakken i yugi tasnakta (idéologie) taɛrabt-tineslemt i itteffren ula d acebbub n tmeṭṭut. Di tugniwin, nwala tilawin s tqendurt taqbaylit, nwala tiyeḍ s userwal. Zeddak yebɣa ad teṭṭef Teqbaylit di tqendurt, imi d azamul seg yidles-nneɣ, maca ur as-yegdil i lebda aserwal. Zeddak yebɣa ad tili Teqbaylit (tameṭṭut) d Taqbaylit, ad tili Teqbaylit (Tamurt) d taqbaylit. Taneggarut-a yebɣa ad taẓ di tussna, tamussni, anadi, tasnujjya, tatiknulujit d wayen nniḍen.

Tizlit-a d agerruj nniḍen sɣur Zeddak Mulud i werǧin yerri takmamt ɣef wayen iḍerrun i Tmurt-is d uɣref-is. Yezga kan d imekdi (fidèle) i yiman-is d umennuɣ-is, d wid yennuɣen si zik. Amezruy d anagi!

Smuzegtet-as akken iwata i tezlit-a tabaḥant, s uẓawan-is yezzuzzunen, deg wassaɣ Youtube i d-nga swadda.