Taɣuri n wungal KAWIṬU
1- ISALLEN ƔEF WUNGAL
Azwel : KAWIṬU
Ameskar : Murad Zimu
Tawsit : ungal
Tanekda : Ḥamid Bilak
Tiẓrigin : CASBAH
Adeg+ aseggas n usiẓreg : Lezzayer tamanaɣt 2019
2- TAMEDDURT N UMARU :
MURAD ZIMU, ilul di tmurt Taqbaylit aseggas 1970. D asdawan. D amedyaz, d acennay, d amaru. Yura yakan sin wammuden n tullisin : Tikli (HCA 2004) akked Ameddakel d tullisin-nniḍen (HCA 2009). KAWIṬU d ungal-is amezwaru.
3- AGZUL N WUNGAL :
Ungal-a yesεa 21 nn yixfawen : seg yixf « Timlilit, lfilm » almi d ixf « D wigi i d tudert-iw », yemzuzzaren ɣef 148 n yisebtaren.
KAWIṬU, d azwel n wungal, d isem i ddmen sin : yiwen d amdan : Sliman, d netta i t-yeddmen d amezwaru. Sakkin, netta yakan (Sliman) isemma i uqjun-is KAWIṬU. Yusef, amdakkel n Sliman, akken i ɣran di tesnawit akked tesdawit. Maca, netta (Yusef) ikemmel leqraya n ssinima di Fransa. Mi d-yuɣal yebɣa ad yexdem asaru ɣef umdakkel-is, imi teεjeb-as tmeddurt-is, rnu temgarad ɣef tmeddurt n wiyaḍ.
Sliman, yettidir deg tberrakt, tebεed ɣef yimezdaɣ-nniḍen, yettidir bla trisiti, bla idrimen, bla imdanen… yettidir akked yiɣersiwen.
Yebda Yuyu (Yusef) itegg asaru ɣef Sliman, anida yettidir yid-s, anda yedda ad yeddu. Kra yellan iteddu akken iwata di tazwara, almi d yiwen wass, teddun ad ruḥen ɣer tzizwa yellan di teẓgi ibeεden, maca deg ubrid-nsen turǧa-ten tesraft, dɣa tessebleε-iten. Qqimen dinna sin wussan, yiwen ur yeẓri yes-sen, almi d-yusa Kawiṭu aqjun, isebbel taṛwiḥt-is akken ad ten-id-ssufɣen syinna.
Taggara n wungal, yiwen ur ibennu fell-as akken. Yusee yeffeɣ-as abrid i Sliman, yedda akked umdakkel-is Akli Amennac, ruḥen ɣer Fransa, wwin idrimen n usaru « KAWIṬU » i yuwin arraz n cannes di Fransa. Maca, taggara-nsen xellsent : Akli. A yenɣa-t uqjun, ma yella d Yusee, teṭṭef-it tiggugemt acḥal n wayyuren…
4- ISENTAL IGEJDANEN I D-YEDDAN DEG WUNGAL :
Mi ara nmuqqel ɣer tmeddurt n Sliman, ad negzu amaru yebɣa ad aɣ-d-yessiweḍ izen, dakken tameddurt n at zik tif tin n at tura. Maca mi ara neddu di tɣuri, ad naf yella-d uzɣan n tmeddurt-nni sɣur Yusef : « … ddunit ɣur-k am umruj-agi deg-i newqeε akka, kečč acukan amruj-ik meqqer… kečč ma temmuteḍ ur k-iruḥ wara. Ad tettidireḍ ass s wass, ulac asirem, ulac tirga… Aql-ak tettidireḍ ussan, yal ass yettemcabi ɣer gma-s, a txeddmeḍ, tsetteḍ, tettlhayeḍ d yiɣersiwen-ik, tegganeḍ… d aya kan. D tagi i d tudert dɣa ? D acu i twalaḍ di ddunit ? D acu i tesliḍ n lmuziga ?… » (sb.109-110).
Dayi, ilmend n wayen gziɣ, isental n wungal d tudert n zik (bka ttawilat atraren) akked tudert n tura s ttawilat yellan.
Nezmer ahat ad d-nini ssinima d asentel deg wungal, imi ungal-a yakan yebna am usaru, rnu yettmelsay-d ɣef usaru n KAWIṬU.
Lexdeε daɣen yella-d wawal fell-as. Di tazwara, D Yusef i ixedεen Sliman, imi yenna-yas ad ak-d-fkeɣ amur-ik deg wayen ara d-rebḥeɣ seg usaru ara k-xedmeɣ. Syin ɣur-s, Yusef, yexdeε-it umdakkel Akli Amennac, asmi stenyan lkunetra n usaru « KAWIṬU », dɣa yuwi-yas akk idrimen.
Ttwabedren-d kra n yisental-nniḍen : akka am uṛebbi n tzizwa, azal n yiqjan, anamek n tayri… wiya ttwabedren-d sɣur Sliman (Kawiṭu).
5- TUTLAYT N WUNGAL :
D taqbaylit i yessexdam yal Aqbayli, yal ass. S usekcem n wawalen n tefransist, yettwamuzzɣen, amedya : yesṭali, lkuraj, abuṭu… Dayi, (tamuɣli-w) ahat yezmer umaru ur ten-yessexdam ara wawalen-a, acku llan di tutlayt-nneɣ, yerna ttwassnen, ccɣel-a, ttwaliɣ-t d ayen ur nelhi i tutlayt-nneɣ, acku akka iseddaw awalen ibeṛṛaniyen.
Nezmer ad d-nini tutlayt tettwafham akken iwata.
6- AƔANIB N UMARU :
Deg wayen yerzan taɣessa n uḍris, neɣ lebni-ines, d amaynut i s-yuwi MURAD ZIMU, imi yebna-t am usaru, s uɣanib n ssinima, ladɣa mi t-yebda s kra tukkisin seg yiɣmisen, anida yella-d wawal ɣef usaru « KAWIṬU ».
Maca, mi ara nekcem sdaxel, ad naf ineḍruyen-is snin wa deffir, almi d yekfa wungal.
Deg wayen yerzan tahuski (ccbaḥa) taseklant, ur tt-nettaf ara deg wungal, imi ameskar ur yessemres ara tinɣumnayin n tesnukyist, ayen i yettakken lekyas d ccbaḥa i tsekla. Deg teɣzi n wungal, ameskar d allus i d-yettales (comme un récit).
ITRI_22/08/2022_16H35M.